![](https://spjaczow.pl/wp-content/uploads/2024/06/rad-893x447.jpg)
Wybory parlamentarne w Polsce w 1989 roku (tzw. wybory czerwcowe lub wybory do sejmu kontraktowego) odbyły się w dniach 4 i 18 czerwca. Były to pierwsze częściowo wolne wybory w Polsce po drugiej wojnie światowej. Zostały przeprowadzone na zasadach uzgodnionych w trakcie rozmów Okrągłego Stołu. Przyjęto parytet podziału mandatów w przyszłej izbie niższej parlamentu w stosunku 65 proc. (299 miejsc) dla koalicji partyjno-rządowej i 35 proc. (161 miejsc) dla kandydatów bezpartyjnych. Miało to stworzyć iluzje współudziału opozycji w rządzeniu krajem, a jednocześnie zapewnić PZPR ciągłość rządzenia. Walka o 161 miejsc w Sejmie oraz o wszystkie mandaty senatorskie (100) miała charakter otwarty i demokratyczny. Jednocześnie konkurowali o nie także kandydaci jawnie wspierani lub nieformalnie popierani przez obóz władzy, reprezentanci różnych organizacji społecznych i zawodowych oraz osoby niezależne.
![](https://spjaczow.pl/wp-content/uploads/2024/06/image-427x520.png)
Wyniki wyborów były zaskoczeniem dla obu stron. Okazały się zdecydowanym zwycięstwem opozycji solidarnościowej zorganizowanej wokół Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. Kandydaci wspierani przez KO zdobyli wszystkie mandaty przeznaczone dla bezpartyjnych, a także objęli 99 proc. miejsc w Senacie.
Ogromna porażka koalicji rządzącej doprowadziła do powstania całkowicie nowej sytuacji politycznej. Poza parlamentem znalazła się większość czołowych działaczy obozu władzy. W wyniku wyborów powołano pierwszy niekomunistyczny rząd, na czele którego stanął wywodzący się z „Solidarności” Tadeusz Mazowiecki.
Wybory parlamentarne w 1989 r. upamiętnia Dzień Wolności i Praw Obywatelskich, obchodzony 4 czerwca. Święto zostało ustanowione uchwałą Sejmu w 2013 r. Podkreślono w niej, że w czasie tych wyborów „siłę zastąpiła kartka wyborcza”, a wynik głosowania zapoczątkował proces uwalniania się Europy od komunizmu.
Przygotował: Robert Wrzesiński
Wioletta Olejnik
Dyrektor Szkoły Podstawowej im. H. Sienkiewicza w Jaczowie