Co roku, 1 marca obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Upamiętniani w ten sposób są żołnierze antykomunistycznego
i niepodległościowego podziemia.
Jest to święto poświęcone pamięci tych, którzy po II wojnie światowej roku
nie zgodzili się, by Polską rządziła komunistyczna władza podporządkowana ZSRR. Powojenne podziemie antykomunistyczne stanowiło naturalną kontynuację działalności niepodległościowej dla tysięcy żołnierzy. Nie złożyli oni broni, a za swą bohaterską postawę wielu zapłaciło najwyższą cenę. Byli więzieni, torturowani, ginęli bez śladu w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach. Ich ciała grzebano w utajnionych i w większości nieznanych do dziś miejscach. Żołnierze ci, musieli również zmierzyć się z ogromną, wymierzoną w nich propagandą Polski Ludowej, która nazywała ich „bandami reakcyjnego podziemia”, zdrajcami, mordercami i kolaborantami.
Symbolicznym końcem zbrojnego oporu była śmierć Józefa Franczaka „Lalka”, zabitego przez ZOMO 21 października 1963 roku. Jednak do końca PRL-u w całym kraju ukrywało się pod fałszywymi nazwiskami jeszcze wielu żołnierzy podziemia. Ścigani aż do 1989 r. przez SB trwali w konspiracji, z dala od własnych rodzin, z którymi nie dane było im się spotkać przez kilkadziesiąt lat.
1 marca jest datą symboliczną, ponieważ tego dnia w 1951 roku, w więzieniu
na warszawskim Mokotowie wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 3 lutego 2011 roku ustanowił
1 marca Narodowym Dniem Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” i świętem państwowym.
Dziś szczególnie musimy pamiętać o ich niezłomnej postawie, szczerym patriotyzmie, poświęceniu i ofierze życia.
Opracował: Robert Wrzesiński
Wioletta Olejnik
Dyrektor Szkoły Podstawowej im. Henryka Sienkiewicza w Jaczowie